T
Tabut: Sandıq. Tabut.
Tabut-u Əhd: İsraillilərin başqaları ilə döyüşdükləri zaman bir mənəvi gücləndirmə vasitəsi olaraq yanlarında daşıdıqları, içində hz. Musanın lövhələrini və əsasını saxladıqları sandıq və ya tabut.
Tağut: Büt, sənəm, şeytan. Allahın hökmünü tanımayan hər varlıq, adam və ya güc. Küfr və zorakalıq yolu.
Tahvil: Çevrilmə. Daxil dəyişiklik. Təbdil, intiqal, köçürmə.
Taqvim: Səhv yolda olanı istiqamətləndirmək, nizama qoymaq, qiymətləndirmək. Maddi və mənəvi hər növ gözəllik. Ən gözəl yaradış forması, surət. Kamal.
Talaq: Bir qeydi həll etmək, yollama. Nigah bağını həll etmə. Boşama.
Tashir: Boyun əydirmə, əmr altına almaq, faydalanılan vəziyyətə gətirmə. Vəzifə vermə, məsuliyyət daşımaq. Qəhr etmə. Boyunduruq altına alaraq işə cəlb etmək. Əmrə tabe etmək. Ram etmək. Arzuya uyğun, uyğun hala gətirmə. Müsəllət etmə. Bütün təbiət varlıqlarının insanın faydası üçün təqdim etmək, insanın onları istifadə edə biləcək, onlarla uyğunlaşma təmin edə biləcək vəziyyətə gətirmək. Asanlaşdırma (Teshil-Tesyir).
Tatavvu: Vacib olmayan çox, əlavə bir itaətdə olmaq. Müstəhəb olan namazlar.
Tatfif: "Tıff" kökündən törəyən bir söz; bir şeyin sahili, kənarı və ya çox az bir şey, yüngül deməkdir. Tatfif, ölçüdə və tərəzidə səhv çəkmək, başqasından götürərkən tam, lakin verərkən əksik verməkdir.
Tayfa: Qan və qohumluq bağına əsaslanan insan birliyi, yaxın evlilik bağlarına əsaslanan qohumlar. Qövm.
Tayyib: Təmiz, xoş, gözəl. Quranda Allahın və rəsulunun özünə icazə verdiyi şey. Halal. Gözəl əməllər.
Tazarru: Yalvarma-yalvarma. Qəlbdən istəmə. Dua.
Təbdil: Bir şeyi başqa bir şeylə dəyişdirmə. Bir şeyi bir yerdən başqa bir yerə qoyma.
Təbliğ: Çatdırma, aparma. Peyğəmbərin Allahdan aldığı vəhyi insanlara müəyyən bir üsulla (sünnə) eşitdirməsi, çatdırmaları.
Təbşir: Müjdələmə, müjdə vermə. Şad xəbər gətirmək. Ümumiyyətlə sevindirici bir nəticəsni xəbər vermək mənasında istifadə edilsə də, bəzən pis bir nəticəni xəbər vermək üçün də eyni söz istifadə edilə bilər. Quranda möminlərin dünyada davam etdirdikləri təmiz, ağrılı və İslami həyatın əbədi qarşılığının hələ dünyada ikən onlara xəbər verilməsi, müjdələnilmələri. İnzarın əksi.
Təbyin: Şikayət etmə, fərqləndirmək. Açıq ifadə etmək. Şərh. Bir müşkülü aradan qaldırma, bir çətinliyi açma.
Təcavüz: Müəyyən bir sərhədi aşmaq, keçmək, tapdalamaq. İmtina etmək.
Təcəssüs: Cessdən törəyib. Cess əslində xəstəliyi anlamaq üçün nəbzin yoxlanması, əl ilə yoxlamaq və xəbər araşdırmaqdır. Diqqət və dəqiqliklə araşdırma. Gizlilikləri, eyib və qüsurları, başqalarının gizli həyatını araşdırma. Casus da bu kökdən törəyən bir sözdür.
Tədbir, Tədəbbür: Vasitə. Yol. Bütün kainatı idarə etmək, hər işi araşdırmaq. Təbii quruluşuna dəstək olmaq, qanunların işləməsini təmin etmək.
Təəmmül: Ətraflı düşünmək. Götür-qoy etmək. Bir şeyi bütün incəlikləri ilə və ünsürləri arasındakı əlaqələrini gözdən uzaq tutmayaraq ən incəliklərinə qədər diqqətlə düşünmə. Adamı qəflət yuxusundan oyandıracaq düşünmə üsulu.
Təfavüt: Fərqləndirici xüsusiyyət.Əkslik, əyrilik, ziddiyyət, uyğunsuzluq, nöqsanlıq.
Təfəhhüm: İnsanın anlayışları dərk etmə qabiliyyəti və səyi. Fəhm, anlama.
Təfəkkür: Lazım olduğu kimi və hikmətlə düşünmə. Düşünərək, üstün bir səy göstərmə, fikirləşmək. cəhd.
Təfsir: Aşkar etmək, örtünü açmaq. Mənanı bütünlüklə açmaq. Ağla uyğun bir şeyi izah etmək, bağlı, toplu bir mənası açıqlamaq. Şərh tərzi.
Təhəccüd: Gecənin bir hissəsində qalxıb ibadət etmək, namaz qılmaq.
Təhlükə: Sonunda böyük zərər, itkin və acı olan iş. Quranda cihadı və infaqı tərk edərkən cəmiyyətin üzləşəcəyi böyük zərərlər, köləlik, aclıq, iç qarşıdurmalar; axirətdə də çətin bir sorğulamağa tabe olma.
Təhrif: Bir şeyi bir başqası ilə dəyişdirmə, yerinə bilə-bilə saxtasını qoyma, batil ilə bəzəyib təmin etmə.
Təkasür: Çoxluq, sərvət, bolluq. Ədəd çoxluğu. Öyünmək və qürur vasitələri. Çox sayda detal, təfərrüat. Quranda insanın zənginlik və maddi güc toplamaq ehtirasına qapılması və ya həyatın əsl problemlərini unudacaq dərəcəyə düşməsi. İşıq şüalarının bir-birini sındırması.
Təkbir: Qürurlanmaq. Termin olaraq Allahı böyüklüyünü dilə gətirmək. ONA təzim etmə, Onu ucaltma. ONdan başqa heç kimi, heç bir varlığı və gücü böyük qəbul etməmə, rədd etmə.
Təqva: Vikayə məsdərindən yaranmış ad. Qorumaq. Quranda Axirətdə insana zərər verəcək, sonsuz bir əzaba gətirib çıxaracaq və dünyada da çətinlik, fəlakət kimi şeylərə səbəb olacaq şeylərdən çəkinmək, qorxmaq. İmtahanda həssaslıq. Nəfsi hər cür günah və üsyandan, pozulma və azğınlıqdan qorumaq.
Təlif: Ülfət etdirmək, alışdırmaq, istiləndirmək, qaynaşdırmaq, sevdirmək, bir araya gətirmək, birləşdirib dağınıqlığı, parçalanmağı aradan qaldırmaq. Kitab tərtib etmək.
Təmizlik: Bir şeyin qarışığını aradan qaldırmaq, saf özünü götürmək. Allahın bəzi qullarını istıfası, seçməsi, seçmə etməsi, tövhidə əks ünsürlərdən təmizləməsi, insanlara lider olaraq peyğəmbərliklə vəzifələndirməsidir.
Tərəddi: Geriləmək, tənəzzül, eniş. Termin olaraq adamın İslamın izzət və şərəfinə mənsub olduqdan sonra geri dönməsi, alçalması.
Tərtil: Sözü avazla oxumaq. Termin olaraq, ayə-ayə ayırmaq. Şərh. Müəyyən bir nizam və qayda içində oxuma. Ağır-ağır, hərflərini müəyyən edərək oxuma.
Təsbih: Sözün əsl mənası suyun içində sürətlə getmək, üzmək. Ulduzların öz orbitlərində axması. Təmiz tutma. Ucaltma. Termin olaraq Allahı tənzih etmə, ucaltma. Allaha yönəlmə, ONU xatırlama, zik etmək.
Təthir: Təmizlik və təmizlənmə. Günah, üsyan və şirk pisliklərindən təmizlənmə. Yuyunma, qüsl.
Tətmin: Əsəbi vəziyyətdən sonra dayanmaq, sakitləşmə. Rahat olma.
Təvaf: Bir şeyin ətrafında getmək, fırlanmaq. Termin olaraq həcc ibadətində Kəbənin ətrafında dönmək.
Təvəkkül: Başqasını öz adına vəkil etmə. İnsanın gücü çadığını etdikdən sonra qalanını Allaha həvalə etməsi. Hər şeyi Allahın öhdəsinə buraxmaq, yalnız ONA güvənməsi.
Təvil: Şərh, şərh etmək. İzah etmək. Və ya bir şeyi əslinə çevirmək, söz və ya hərəkət halında əsl məqsədinə çatdırmaq. Şərh forması. Bir xəbərin reallaşması. Quranın vəd etdiklərinin nəticəsi.
Təyəmmüm: Suyun olmadığı yerdə və ya təmiz su tapmayanda su yerinə təmiz torpaqla dəstəmaz almaq.
Təzkiyə: Təzəkki, təmizlənmək deməkdir. Pak olmaq. İşıqlanmaq.
Tilavət: İzləmə, bir şeyin arxasına düşmə. Oxuma, köçürmə, uyğun gəlmə, tabe olma. Termin olaraq tilavət Allahın endirilmiş kitablarına uyğun gəlmək, onları oxuma və anlamaq. Elm və əməl mənası da var.
Tövbə: Dönmək. Bir şeyi etməkdən vaz keçmək. Ən əhatəli mənası ilə günahı və üsyanı tərk etməkdir. Ciddi bir peşmanlıq, bir daha günaha dönməmək şərti ilə qəti bir qərar vermə və bunu təkidlə tətbiq etmə (Baxın. Nasuh Tövbə).
Tövhid: Birləşdirmə. Termin olaraq heç bir bənzər, bərabəri olmayan Allaha ortaq qoşmadan Allahın birliyinə şübhəsiz olaraq iman etmək. Allahdan başqasına qulluq etməmək.
Tövrat: Hərfi mənası şəriət və haqq demək olan Tövrat Allahdan hz. Musaya endirilən kitabdır. İbranicə olaraq endirilən bu mübarək kitab sonradan Yəhudi alimlərin tərəfindən təhrif edilmişdir. Bu gün əsli mövcud deyil.
Tuba: Həbəş və ya Hind dillərində cənnət. Cənnətdə bir ağac. Xoş ətirli xoş qoxulu və gözəl, təəccüblü. Müqəddəslik, xoşbəxtlik, gözəllik.
Tüğyan: Daşqınlıq. Həyasızlıq edərək sərhədi aşmaq, həddi aşmaq. Azğınlıq, qarışıqlıq. Küfrdə təcavüzkar hərəkət. Özbaşınalıq. Zorakılıq




Əsas Səhifə