M
Malikiyyət: Əmlak və ərazi üzərində qənaət gücü.
Maruf: Dinin də təmiz, ağılın da xoş, gözəl hesab etdiyi şey. Ənənə. Yaxşılıq, lütfkarlıq. Gözəl ənənə. İslamın uyğun hesab etdiyi, istiqamətləndirdiyi və istədiyi forma.
Mevizə: Öyüd. Hikmətli söz. Mədəniyyət. Haram etmək, çəkindirmə.
Meymənə: Sağ tərəf. Ərəb dilində uğurun və yaxşılığın simvolu.
Məhrum: Məhrum. İstəməkdən utandığı və kasıblığını başqalarına hiss etdirmədiyi üçün sədəqədən də məhrum qalan, həqiqətdə isə ehtiyac sahibi bir kəs.
Mələ: Qabaqda olanlar, seçmələr birliyi, idarəçi və ya hakim olan azlıq qrupu. Bir qövmün böyükləri. Məsləhətləşmə (məşvərət) məclisi. Siyasi və hüquqi gücü və imtiyazları əllərində tutanlar.
Mələkut: Mülk və ya ayələr. Geniş əhatəli, böyük və uca mülk. Rəhbərlik, qənaət sahəsi, qüdrət və hakimiyyət.
Məlik: Bütün kainatın sahibi, heç bir ortağı olmadan tək başına hər şeyə və hər kəsə hökmran olan. Hər şeyin mülkü, qənaəti, hökmü və rəhbərliyi müzakirəsiz əlində olan. Allah.
Mənat: Cahil cəmiyyətdə bir büt adı. Bir iltifat.
Mərhaba: Genişlik, bolluq, rahatlıq, gözəllik, qazanc və sevinc içində oturma mənalarını verən bir dua, xahiş.
Məsani: Bir şeyin qüvvələri. İkili, qarşılıqlı. Quranda içində müxtəlif hekayələr, nəsihət və hökmlər təkrar edilərək izah edilən kitab. Və ya əks mənalı sözləri ard-arda istifadə edərək aradakı ziddiyyəti göz önünə gətirən və vurğulayan izahat tərzi istifadə edilərək yazılmış kitab. Quran.
Məscid: Səcdə edilən, içində ibadət edilən yer.
Məscid-i Dırar: Münafiqlərin qurduğu və ya nəzarət etdiyi, təqva təməli üzrə qurulmayan məscid. Allah və İslam adları zikr edilərək müsəlmanların aldadıldıqları və müsəlmanların idarəsində olmayan məscid. Kuba məscidinin əleyhdarı.
Məsih: Sığal çəkilən ya da sığal çəkən. Özündən hər cür pislik etmək meyli aradan qaldırılmış; cəhalət, şər, ehtiras və əxlaqdan kənar xüsusiyyətlər içindən silinmiş olan və ya xəstəlikləri, pislikləri aradan qaldıran, əli ilə sığal çəkib silən. Hz. İsa (ə.s).
Məskənət: Nəfsin insanı özünə yönəldib məcbur etdiyi yoxsulluq, doymazlıq. Acgözlük. zillət, alçaldılma.
Məşair: Hərfi mənası işarələr, nişanəlar, əlamətlər. Allaha ibadət etməyə vəsilə olan nişanələr. Həcc üçün işarələnmiş qurbanlıqlar. Həcc mərasimi. Təvaf, say, şeytan daşlama, Ərafda vəqfə və qurban kəsmə. Dinin Şeairi isə Allahın özünə ibadətə vəsilə olmaq üzrə haqlarında hörmət göstərməyə, onlarla qulluq vəzifələrini yerinə yetirməyə insanları çağırdığı şeylər, əsərlərdir.
Məşəmə: Sol tərəf. Ərəb dilində, uğursuzluğun, pisliyin simvolu.
Millət: Din. Şəriət. İzlənilən yol, məzhəb. Türkcədə və farscada məna itkisinə uğrayaraq ədədi mənada insan birliyi qarşılığı istifadə edilər.
Minnət: Menn kökündən olub, kəsmək. Edilən hörmət və yaxşılığa qarşı daxilən duyulan borcluluq hissi, özünü borclu bilmə. Nemət vermək, məmnuniyyət. Azaltmaq, verdiyini bir şey sanmaq, onunla qürurlanmaq, minnət etmək, başa qaxmaq.
Misaq: Müqavilə. İnsanın Allah ilə və ya başqa insan və birliklərlə bağladığı, razılaşılan müqavilə hökmləri. Ahid, əhd. Siyasi, iqtisadi, mədəni hər cür razılaşma.
Misal, Məsəl: Misl və nazır. Bir şeyin bənzəri, tayı. Atalardan qalan söz, hikmətli, yığcam, arifanə ifadə. Heyrətli və təəccüblü olan ibrətli vəziyyət, hekayə. Nümunə, dəlil. Vəziyyət.
Miskin: Yoxsulluğa görə durğunlaşan. Heç bir şeyi olmayan, çarəsiz, kasıb. Zəlil və zəif. Bir görüşə görə də kafi malı olmayan kəs.
Mizan: Çəki, tərəzi. Həssas ölçü. Ədalət. Hüquqda imtina edilməyən bərabərlik qanunu. Ruhi, təbii, ekoloji, kosmik tarazlıq, incə hesab, nizam. Termin olaraq, insanların əməllərinin ölçülüb biçilməsi və nəticələndirilməsi.
Möcüzə: Qarşısında insanların aciz qaldıqları şey. Quranda keçən şəkli ilə ayə. Təbiət hadisələrində təbii cərəyanın xaricinə çıxmaq, möcüzə, fövqəladə və ya fövqəladə bir şey etmək. Peyğəmbərlərin peyğəmbərliklərini isbat etmək və əsla özlərinə inanmayacaq kəslərin, inanacaq vəziyyətdə olanların üzərindəki mənfi təsirlərini qırıb yox etmək məqsədi ilə göstərdikləri qeyri-adi (fövqəladə) hadisələr. Ayə, dəlil, huccət, məlumat.
Möhkəm: Korlanmayan, sağlam, güclü. Mənası açıq-aşkar, başqa şərhlərə yer verməyəcək qədər dəqiq olan.
Mömin: İman edən, Allahın birliyinə və İslamın bütün hökmlərinə qəlbdən inanan. Bu inancı özünü Allahın bütün istəklərini yerinə yetirməyə aparan.
Mövla: Dost. Köməkçi, qoruyucu, dəstəkçi, malik, sahib.
Mubin: Açıq, açıq-aşkar. Ayırma, aranı açmaq. Özünü şərh etməyə özü kifayət olan. Qurani-Kərim.
Muhsana: Maneə və möhkəmlik mənasındakı törəmə bir söz. Bir yeri qala kimi qoruyan. Müstahkem, surlarla çevrili. Bunun kimi namusunu qoruyan, kənardakılara qarşı ismətini qoruyan azad qadın. Həm evlilər, həm də subaylar üçün istifadə edilər.
Mukarrəb: Yaxınlaşdırılmış, dəyəri və mövqeyi yüksəldilmiş kəs. Quranda Allahın özünə yaxın etdiyi qulları.
Muksit: Bütün işlərini bərabər, bir-birinə uyğun, ziddiyyətsiz və yerli yerində edən. Allah.
Muktəsid: Təriflənən, ədalət ilə zülm arasında qərarsızlığa düşən. Elm öyrənən. İkiüzlü. Kiçik günah sahibi. Pislikləri və yaxşılıqları bərabər olan.
Musavvir: Dilədiyi şəkildə surət və forma verən.
Mustazaf: Zafa uğrayan, gücdən salınmış, ruhi, maddi və zehni tərəfdən gücsüzləşdirilmiş. Həqiqətdə haqlı olan, amma haqsız vəziyyətinə düşmək.
Muztarr: Zərurətdən gəlir. Sığınmağı tələb edən qəti bir vəziyyət. Böyük, qarşısıalınmaz ehtiyac. Bir xəstəliyin, bir müsibət, bəla, yoxsulluq, aclıq və ya başqa bir çətinliyin Allaha dua etməyə və sığınmağa yönəldən kimsə. Çətinliyə düşmüş, böhran içinə düşmüş.
Mübarək: Müqəddəs, təmiz, bərəkətli.
Mükatəbə: Lüğəvi mənası yazılı müqavilə. Termin kimi kölənin, müəyyən bir miqdar iş qarşılığında azadlığını əldə etmək üçün müqavilə bağlaması. Ya da razılaşdıqları miqdarı nağd və ya kreditlə ödəməsi və beləcə azadlığını əldə etməsi.
Müqəddəs: Müqəddəs, tərtəmiz, mübarək, müqəddəs.
Mülk: Hökm, rəhbərlik və qənaət altına alına bilən hər şey.
Mülkiyyət: İctimai mənfəət üçün qanun və nizam icra etmək gücü.
Müluk: Kral, tək idarəçi. Ərəb ənənəsində, arvadı, evi, xidmətçisi olan kəs. Sərvət, uşaq və mülk sahibi.
Münafiq: Rağıba görə canavarın öz yuvasına girib çıxması kimi (çünki bu yuva qarşılıqlı iki qapılıdır) münafiq də İslama bir qapıdan girib o birisindən çıxan kəsdir. Zahiri mömin, içi kafir.
Münkər: Dinin də, təmiz ağılın da çirkin və pis qəbul etdiyi hər şey. İslami hökmlərin qadağan etdikləri iş və davranış tərzi. Şəriətdə və ənənədə bilinməyən ya da xoş görülməyən. Rağıba görə Quranın və sünnənin çirkin saydığı şey. Marufun əksi.
Müsəddiq: Təsdiqləyən.
Müsibət: İsabət kökündən gəlir, bir kəsə müxtəlif fəlakətlərin, xəstəlik, ölüm, zərər, iflas, aclıq, yoxsulluq, qıtlıq və s. şeylərin isabət etməsi, bəla, fəlakət, afət. Müsibətə düşmək.
Müstakarr: Qərar vermə yeri. Hədəf və məqsəd. Quranda, sərt yer və döl yataqlarında olan, yer üzü, axirət. Qiyamət günü. İl. Gecə.
Müstavdə: Sərt yer və döl yataqlarında olan. Qaytarma, geri çevrilmə yeri. Qəbir. Dünya.
Müstəkbir: Böyüklənən. Gücün bütününə sahib olmadığı halda özündə böyüklük və sərhədsiz güc vehmeden. Quranda, Allaha, ONun hökmlərinə baş qaldıran, müstazaflar üzərində haqsız təzyiq və tahakküm quran. Tövhidə qarşı olan sinifə mənsub adam. Kafir, müşrik, zalım, zorba.
Mütəkəbbir: Əzəmətli, uca. Böyüklüyün hamısı özünə aid olan, Allah. İnsan üçün istifadə edildiyi zaman isə, haqsız yerə qürurlanan, azğın insan və müstağni demək olar.
Mütəşabih (Təşbehli): Bənzəyən iki şeyin qarşılıqlı olaraq bərabər şəkildə və ya bərabərə yaxın bənzəməsinə deyilir. Birdən çox mənası olan, məcazi məna. Tam mənası ilə açıq, dəqiq və qəti olmayan. Möhkəmin əksi.
Mütrəf: Rifah və nemət əhli. Böyük sərvət, zənginlik və güc sahibləri. Quranda, rifah və sərvət içində azğınlaşan, Allaha və insanlara qarşı məsuliyyətsizləşmiş, maddi qaynaqları, haqsız yerə əldə etdikləri sərvət içində üzən sinfin insanları. Azğın, zorakı liderlər, başçılar, zalım insanlar. Dünyəvi şərəf və iqtidar sahibləri.
Müttəqi: Qorxan, çəkinən. Termin kimi təqva sahibi. Allahdan qorxduğu üçün pisliklərdən və Allaha qarşı üsyana aparan şeylərdən qəti olaraq çəkinən, fərzləri yerinə yetirməkdə bütün gücünü istifadə edərək diqqət göstərən. İmanında olduqca həssas olan mömin adam.




Əsas Səhifə