H
Habir: Xəbəri olan, hər şeydən haqqı ilə xəbərdar olan, Allah.
Haciz: müsadirə etmək, aradakı maneə, araya girmə, pərdə.
Hadi: Hidayəti yaradan, verən, dilədiyi qulunu xeyirli və qazanclı yollara yönəldən, müvəffəqiyyət verən, bələdçi olan. Allah.
Hadisə: Eniş. Başa gələn, çatan böyük iş.
Hafiz: Qoruyan. Görülən işləri bütün təfsilatlarına çatana qədər tutan. Hər şeyi müəyyən vaxtına qədər hər cür bəladan saxlayıb qoruyan. Allah.
Hakim: “Hökm və hikmət sahibi”. Allah.
Haqq: Doğrunun özü, həqiqət. Doğru və həqiqətin özünə uyğun olan söz. Quranda ədalət, doğru hökm. Varlığı heç dəyişmədən dayanan. Sabit, varlığı ağılın inkar edə bilməyəcəyi şəkildə ortada olan. Allah. Endirilən hökmlər. Quranın verdiyi doğru xəbərlər. Fərz olan zəkat. Məhsul zamanında zəkatdan ayrı olan haqq, pay.
Halal: Haramın əksi. Termin kimi Allahın və rəsulunun qanuni olaraq görülməsinə icazə verdikləri, yeyilməsinə, işlədilməsinə və ya özünə mal edilməsinə icazə verilən. Təmiz, gözəl, xoş.
Half: Birinin yerini pis niyyətlə olaraq tutmaq. Pis nəsil mənalarına da gəlir. Xilafət: Bir kəsdən sonra onun yerinə keçmək, ondan sonra gəlmək və ya onu ən gözəl bir şəkildə təmsil etməkdir.
Hamr: Örtmək mənasında; çiy üzüm şirəsindən sıxılmış və köpüyü atılmış şərabın adı. İçkiyə ağılı işləməyə qoymadığı üçün "humar" deyilir.
Hannas: Geri çəkilərək, pusquda durub, fürsət tapdıqca dönüklük etmək adəti olan, hiyləgər. Gizlicə vəsvəsələr verən, azdıran, sui-istifadə edən. Allahın adı xatırlandığı zaman sıxılan, insan ürəyinə və ruhuna qarşı gizli və hiyləgər hücumlar edən. Şeytan.
Haram: Qadağan. Qadağan edilən hər şey üçün istifadə edilər. Termin kimi Allahın və rəsulunun qadağan etdikləri, dində qanuni, təmiz və gözəl görülməyən şeylər. Halalın əksi.
Harras: Çox yalan danışan, yalan danışmağı adət edən.
Hars, Harras: Zənn və təxminə əsaslanaraq, bir dəlili olmadan fikir söyləmək, iddia etmək. Yalan danışma.
Hasenə: Yaxşılıq, gözəllik, savab, nemət, nuş, müvəffəqiyyət. Lütfkarlıq, qurtuluş. Ruhi və fiziki sevindirən.
Haşyet: İçi titrəyərək qorxmaq, çəkinmə, narahat olma, hörmət dolu bir qorxu hiss etmək.
Hayy: Həyatı daimi və əbədi olan. Diri, hər şeyi bilən və hər şeyə gücü çatan, kəsilməsi, sonu olmayan. Bitki və canlıların inkişaf gücü. Hər cür qəm və kədərin aradan qalxması. Əbədi axirət həyatı. Allahın ən gözəl adlarından biri.
Hedy: Termin olaraq Allaha yaxınlaşmaq məqsədi ilə Beytullaha hədiyyə edilən və ya Allah adına kəsilən qurbanlıq heyvan. Ən azı bir qoyun və ya bir keçidir.
Helm, Həlim: Nəfsi həyəcan və qəzəblənməkdən özünü saxlamaq. Cəza və cavab verməkdə tələsik davranmayan. Səbrli olmaq. Günahkarların cəzasını verməyə gücü çatdığı halda bunu təxirə sala bilən, yumşaq davranan. Allah.
Hesab günü: Cəza və din günü.
Hesab: Hər hansı hesablamanın rəqəmlərlə ifadə olunan nəticəsi; say, miqdar. Təqdir etmə.Yetərli olmaq. Sorğu, sorğulama.
Heyz: Müəyyən dövrlərlə rəhmdən axan qan. İddət, aybaşı dövrü.
Həcc: Xüsusi və müəyyən bir məqsədlə bir şeyə və ya bir yerə çox gedib gəlmək. Qəsd. Bilinən tərzdə Allahın evini, Kəbəni ziyarət etmək.
Hədd, Hüdud: Sərhəd. Termin olaraq, qadağan olunan şeylər, haramlar. Allahın qoyduğu qanunlar, tapdalanmamasını istədiyi sərhədlər, qaydalar.
Hədis: Bir şeyin sonradan meydana gəlməsi.
Hədis: Söz. Xəbər, nəql. İnsanda istər yuxulu, istərsə də oyaqlıqda ağıla gələn ya da eşitməklə yaranan sözə də deyilir.
Həlak: Dağıtma. Dünyəvi və ührəvi əzab. Çöküntü, dözülməyən fəlakətlər. İctimai qarışıqlıqlar, böhran, daxildə həll edilmə.
Həmd, Hamid: Tərif, şükür, minnətdarlıq. Tərifə, ucaldılmağa yalnız özü layiq və haqq sahibi olan. Allah.
Hənif: Haqq dinə meyl. Tövhid dini, müvahhid. Tək bir Allaha inanıb, yalnız ona qulluq edən.
Həşr: Bir yerə toplama, toplanma. Bir birliyi bir yerdən başqa bir yerə toplamaq, xalqı celb etmək, toplama. Termin olaraq qiyamət günündə hesaba çəkilmək, cəza və mükafat üçün insanların dirildilərək bir araya gətirilməsi toplanması.
Həva: İstək, ehtiras. Nəfsin arzu və həvəsi. Şəhvət. Şəhvətə qarşı şiddətli meyl. İnsanın pozulmasına gətirib çıxaran bütün mənfi daxili faktorlar.
Həvari: Xalis ağ mənasını verən Havarın digər mənası çoxluq; şəhər qadınlarına ağlıqlarına görə "Həvariyyat" deyilirdi. İxlasa və sevgiyə zidd olanlardan uzaq, xalis təmiz, qəlbən bağlı dost. Hz. İsanın yoldaşları, səhabəsi, seçmələri, köməkçiləri.
Hicab: Pərdə, maneə, örtü, sur.
Hicrət: Köç. Allah yolunda və ya başqa bir məqsədlə bir adamın öz yurdunu, malını, ailə və yaxınlarını tərk edib başqa bir yerə köç etməsi, köçmək məcburiyyətində qalması.
Hidayət: Doğruya və xeyirə yönəlmək, çatmaq. Müvəffəqiyyət. İslamın yolu. Quranda Allahın, lütf və lütfkarlığının nəticəsi, sonu xeyir və xoşbəxtlik olan yolu, öz məmnuniyyətinin yollarını göstərməsi, vasitələrini, səbəblərini bildirməsi, müvəffəqiyyət nəsib etməsi. Cənnət. Ağıl, sünnə, peyğəmbərlik.
Hikmət: Elm və ağılla həqiqəti tapmaq, mövcud olan hər şeyin iç üzünü tanımaq, bilmək. Bacarıq, mədəniyyət. Rəsulun sünnəsi. Dində elm, dərin bir qavrayışa sahib olma. Sözdə və davranışda tam və doğru isabət. Ağıl. Quranın təfsiri. Fəhm, icad, siyasət. İlahi əxlaqa sahib olmaq. Səbəblərini bilərək müəyyən və uca bir məqsədə çatdıracaq tərzdə hərəkəti elmə, elmi hərəkətə uyğun qurmaq. Quranda Allahın, peyğəmbərlərinə və seçmə xalis qullarına nəsib etdiyi dərin anlayış qabiliyyəti.
Hikmət-i Baliğa: Hədəfə çatmağın ən yüksək pilləsi, yetkinliyə, mükəmməlliyə çatmış hikmət.
Himar: Hımır maddəsi, örtü və bağlılıq; qadının yaylığı.
Hökm: Hikmət. Qərar. Batilə maneə olan. Fəhm, qavrayış. Elm. İnsanların münasibətini haqqla düzəltmək, ixtilaflarını ədalətlə həll etmək. Pis düşüncə və arzulara qarşı müqavimət göstərmək gücü. Qəti əmr.
Huccət: Açıq-aşkar dəlil, məlumat, ayə, sübut, fakt.
Huccətul-Baliğa: Quranda peyğəmbərin risaləti və ya kitabın endirilməsi.
Huld: Bir yerdə qoyma. Əbədilik, davamlılıq, sonsuzluq.
Hunnes: "Hanis"in çoxluğu. Geri dönən, geri qalma, həzm edib ortadan itən, geri qalan, gecikdirən, irəliləməyə qoymayan deməkdir.
Huşu: Hörmət dolu qorxu, yumşalma, dərin hörmət.
Hüsneyeyn: İki gözəllik; zəfər və şəhid olma.
Hüsran: İtkin, zərər, həlak, puç etmək. İnsanın öz ömrünü boş şeylər uğruna həsr edib əbədi bir itkiyə uğraması, axirət xoşbəxtliyini itirməsi.




Əsas Səhifə