Ə
Əcəl: Bir vaxt, o vaxtın sonu. Təsbit edilmiş müddət. Qiyamət günü. Çökmə zamanı, qövmlərin sonu. İnsan həyatı. Ölümdən dirilişə qədər olan zaman. İddət.
Əcəlül-Allah: Dirilmə, hesab və cəza üçün Allahın təyin etdiyi müddət, vaxt.
Əcəm: Xarici, yad, özgə deməkdir. Ərəb dilindən başqa dil və ya ərəbcə danışmayan və ya Ərəb olmayan xalq. Məcazi mənada isə dilə gətirməmək, açığa vurmamaq deməkdir.
Ədl, Ədalət: Həddi aşmamaq şərti ilə orta yolu tutub qorumaq. Haqq, düzgünlük və bərabərlik deməkdir. Zülmün tam əksi, İslamın hökmü. Hüquqda birliyə əhəmiyyət vermək, haqsızlıq etməmək.
Ədn: bir yerdə məskunlaşmaq, stabillik, qalmaq. Quranda cənnət dərəcəsinin adı. (Ədn cənnətləri)
Əfv: Bir şeyin əlamət və işarəsini silmək, yox etmək. Quranda qəsdən adam öldürmə zamanı mərhumun yaxınlarının qisasdan imtina edib qan bahası qəbul etməsi. Bağışlamaq, imtina etmək. Çoxalmaq, artmaq, ehtiyacdan çoxu, artıq qalanı. Bağışlamaq, üzr istəmək.
Əhd (Söz vermək): Bir şeyi qorumaq, təlimat vermək. Söz, vəsiyyət, əmr. Riayət etmək. Quranda vəhy. İnsanın fitrətində və zehin quruluşunda Allahın varlığını və peyğəmbərliyin həqiqətini qavramaq üçün lazımi hərəkətlər.
Əhl: Xalq, əhali. Ailə, yaxın qohum, əhatəsində olanlar.
Əhli-Beyt: Hz. Peyğəmbərin ev əhli və ya Ümmü Sələmənin hədisində saydığı Peyğəmbər əfəndimizin əbası altına aldığı kəslər.
Əl-mömin: Könüllərdə iman işığını yaradan, özünə iman edənlərə və sığınanlara əminlik və təhlükəsizlik verən, onları qoruyan, rahatlığa və sağlamlığa qovuşduran. Allah.
Əmanət: Əminlik; başqasının hüququnun güvənliyi və təhlükəsizliyi. Birinə inanıb bir şeyi müvəqqəti olaraq tapşırma, vermək. Rahat olmaq, hər cür narahatlıqdan xilas olmaq. Quranda Allahın və qulların hüququ. Məsuliyyət. Vəhyi-öhdəçilik. Tövhid sözü. Ədalət. Ağıl.
Əməl: Müəyyən bir məqsədlə edilən hərəkət, davranış. Davranış tərzi.
Əmin: Təhlükəsizlik sahibi, əsla xəyanət etməyən etibarlı şəxs.
Əmr: İş, vəziyyət. Hərəkət. İdarəçi, qubernator. Çoxaltmaq, artırmaq. Buyruq, Tədbir. Quranda Allahın dilədiyi kimi işlərin tənzimlənməsi. Öhdəçilik. Nüsrət, zəfər, qəza, qədər. Allahın "Ol" əmri ilə yaranan. Təklif. Əzab. Vəhy. Qiyamət.
Əmtəə: Əşya. Fayda, xeyir, nemət. Yemək. Quranda, zaman, müddət. İddət müddəti boyunca aliment. Az və dəyərsiz sonda yox olan şey. Keçici olan dünya həyatı və zövqləri.
Əndad: Bənzərlər, bərabərlər, bərabər. Ortaqlar, ortaq çalışanlar, Allaha bərabər və bənzər tutulan varlıqlar.
Ənfal: Qənimət.
Ənsar: Köməkçilər, kömək edənlər. Termin kimi hicrət edən Məkkəli mühacirləri yurdlarına buraxan müsəlman Mədinə xalqı.
Ərafat: Hacıların Ərəfə günü Məkkənin 21 kilometr cənub şərqində olan Harəm sərhədləri xaricində qalan ovalıqda qaldıqları yer. 12 mil uzaqlıqda zəvvarların dayandıqları dağın adı.
Ərbab: Allah kimi ona itaət edənlər. Sözlərinə, Allahın sözü kimi itaət edənlər. Quranda, Kitab əhli alimləri, din adamları.
Ərəfə günü: Zilhiccənin doqquzuncu günü. Din tarixində Adəm ilə Həvvanın görüşdüyü yer.
Ərş: tavan. Çadır və çardaq kimi kölgə verən şeyə də deyilir. Taxt. Hökmdarların iqtidarını göstərən işarələrdən biri. Ucalıq mövqeyi. Yüksəklik, üstünlük. Hökm, rəhbərlik və qənaət mövqeyi mənalarında da istifadə edilər. Quranda keçən "Allahın Ərşi" deyimi bu məcazi mənaları ilə aydın olur.
Ərzi-Müqəddəs: Təmizlənmiş, müqəddəs, mübarək yer. Məscidül Əqsanın yerləşdiyi yer.
Əsatir: Əfsanə, mifologiya, keçmiş zamanlardan köçürülən uydurma nağıllar.
Əshab: Xalq, əhali. Bir insanın yaxınları, dostlar qrupu. Səhabələr.
Əshabi-Meymənə: Sağ əhli. Allahın rizasına uyğun olan həyat tərzlərinə görə hesab günündə kitabları, yəni əməl dəftərləri sağ əllərinə və ya sağ yanlarından veriləcək olanlar. Əshabi Məşəmənin əksi.
Əshabi-Məşəmə: Sol əhli. Allahın rizasına uyğun olmayan həyat tərzlərinə görə hesab günündə kitabları, yəni əməl dəftərləri sol əllərinə və ya sol yanlarından veriləcək olanlar. Əshabi-Yeminin əksi.
Əsmaül-Hüsna: Allahın gözəl adları.
Əsr: Məsdər olaraq həbs etmək, maneə yaratmaq, vergi vermək. Bir şeyin müəyyən edilmiş vaxtı. İnsanın ömrü. Zaman, uzun bir dövr. İlkindi vaxtı. Quranda, peyğəmbərlik (Peyğəmbərlik) dövrü. Zamanın sonu.
Əssalam: Hər cür qəzadan, nöqsanlıqdan uzaq olan, qullarını bütün təhlükələrə qarşı qoruyan, salamatlığa çıxaran, cənnətdəki qullarına salam edən. Allah.
Əş-Şükür: Öz rizası üçün edilənləri artıqlaması ilə qarşılayan. Allah. İnsan üçün istifadə edildiyində, çox şükr edən, bütün gücü ilə şükr edən, ürəyi, dili və digər üzvləri ilə nemətin haqqını verməyə çalışan.
Əza: İyrənc bir şey, yaxşılığa çirkin şəkildə cavab vermək. Dil uzatmaq, lütfkarlığı üzə vurmaq, başa qaxmaq, minnət etmək. Dünyəvi və ührəvi əziyyət, zərər.
Əzab: Əziyyət. Quranda Allahın dininə, hökmlərinə uymadıqlarına, onlara qarşı gəldiklərinə görə Allahın qullarına həm dünyada, həm də axirətdə verdiyi cəzalar. Dünyadakı əzablar, çöküntü, dağıntı və fəlakətlər, fırtına, qasırğa, ildırım çaxması, tufan, quraqlıq, zəlzələ, şiddət, aclıq, dözülməz yoxsulluq, vətəndaş müharibəsi, uzun çəkən qarşıdurmalar və s. Axirətdəki isə əbədi əziyyətdir. İnsanı və cəmiyyəti əhatə edən amansız bəla, əbədi həyatın itkisinə görə ağrılı nəticə.
Əziz: İzzət, şərəf və qüdrət sahibi. “Üstün və güclü olan”. Qiymətli. Bütün bunlara ən çox sahib olan, Allah.




Əsas Səhifə